Wat was er eigenlijk mis met de kwaliteit van de accountantscontrole? "Jarenlang niet veel. Tenminste, niet volgens onze eigen, interne inspecties." Bert Albers, sinds 2017 Managing Partner Audit & Assurance van Deloitte, trekt een wenkbrauw op. "Daar klopte iets niet, natuurlijk." Immers: "Als interne inspecties stellen dat de kwaliteit op orde is en vervolgens komen er externe inspecties die allerlei manco's aan het licht brengen, dan is duidelijk dat die interne inspecties niet deugen."
Accountants en accountantsorganisaties veranderen. Ruim tien jaar staat de sector nu onder toezicht van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) en in dat decennium concludeerde de toezichthouder in meerdere onderzoeken dat (te) veel controles gebreken vertonen. Voornaamste tekortkoming: accountants verzamelen niet genoeg controleinformatie om goed te kunnen bepalen of de jaarrekening klopt. Meer specifiek gebrek: in het dossier dat ze moeten bijhouden over de controle leggen ze onvoldoende vast hoe ze tot hun oordelen komen. Dus is de kwaliteit van die oordelen voor derden - lees: de toezichthouder - niet goed vast te stellen.
Gemakzucht
Maakt de accountant zich er met een jantje-van-leiden vanaf? Ad van Gils werd in 2016 voorzitter van de accountancytak van PwC. "Als ik de buitenwereld moest geloven, had ik alleen maar gemakzucht moeten aantreffen", zegt hij schertsend. In plaats daarvan kwam hij "alleen maar mensen tegen die de hele dag hun stinkende best deden een zo hoog mogelijke kwaliteit af te leveren". Hij schrok van het schrille contrast. Wat was hier aan de hand? Van Gils' analyse: een gebrek aan openheid doet zich gelden. "Eigen beroepsregels, een besloten cultuur, in zichzelf gekeerdheid. Daardoor stonden we te lang niet open voor verbetering." Accountants leefden, met andere woorden, te veel in hun eigen wereld.
Dat moest anders. Zoals heel veel anders moest, zo bleek uit de stapel rapporten, onderzoeken, green papers en maatregelen die de sector de afgelopen jaren produceerde. Waar heeft dat toe geleid? Wat is het resultaat?
Lees het hele artikel