Verzoek ambtshalve vermindering als werkelijk rendement box 3 lager is dan rechtsherstel?

Rechtspraak rechtsherstel box 3

In veel rechterlijke procedures rondom box 3 speelt momenteel de vraag of de Wet Rechtsherstel box 3 in overeenstemming is met het kerstarrest van de Hoge Raad van 24 december 2021. Op 18 september 2023 werd het advies van advocaat-generaal Wattel hierover gepubliceerd. De AG oordeelde daarin dat de wet bij ander vermogen dan spaargeld nog steeds het discriminatieverbod en het eigendomsrecht schendt. De AG is van oordeel dat rechtsherstel geboden moet worden als het wettelijke en het werkelijke totale rendement te veel verschillen, in het nadeel van de belastingplichtige. De AG stelt de Hoge Raad voor een tolerantiemarge te bepalen¹.

Het arrest van de Hoge Raad wordt in maart/april 2024 verwacht.

Massaalbezwaarprocedure

Bij belastingplichtigen die deelnamen aan de zogenaamde massaalbezwaarprocedure ('de bezwaarmakers') heeft de Belastingdienst het Besluit rechtsherstel box 3 of de Wet rechtsherstel box 3 toegepast als dit tot een lagere belastingheffing leidde dan het ’oude’ wettelijke systeem. Hetzelfde geldt voor belastingplichtigen die een definitieve aanslag inkomstenbelasting ontvingen met een dagtekening vanaf 12 november 2021.

In beginsel moeten belastingplichtigen die menen dat hun werkelijk rendement lager is dan het hen al dan niet geboden rechtsherstel, zelf in actie komen. Vraag is of zij dat nu al moeten doen of dat zij het arrest van de Hoge Raad kunnen afwachten.

Belastingjaar 2018

Belastingplichtigen uit de massaalbezwaarprocedure kunnen meestal niet meer in bezwaar komen tegen het geboden rechtsherstel. Zij kunnen echter wel een verzoek om ambtshalve vermindering indienen ². Tegen een afwijzing van een dergelijk verzoek staat dan vervolgens bezwaar en beroep open.

Het indienen van een verzoek om ambtshalve vermindering kan in beginsel tot uiterlijk vijf jaar na afloop van het belastingjaar. Dit betekent dat voor het belastingjaar 2018 het verzoek uiterlijk 31 december 2023 ingediend zou moeten zijn.

Belastingjaren vanaf 2019

Voor de jaren vanaf 2019 verloopt de vijfjaarstermijn pas op zijn vroegst 31 december 2024, maar ook voor die jaren is mogelijk voor het verschijnen van het arrest van de Hoge Raad actie nodig. Het arrest van de Hoge Raad vormt namelijk hoogstwaarschijnlijk 'nieuwe jurisprudentie' (jurisprudentie die is gewezen nadat de belastingaanslag onherroepelijk is komen vast te staan). Voor onherroepelijk vaststaande aanslagen vindt bij nieuwe jurisprudentie geen ambtshalve vermindering plaats ³. Om die reden zou het verzoek om ambtshalve vermindering (mogelijk) ingediend moeten zijn vóór het verschijnen van het arrest van de Hoge Raad (verwacht maart/april 2024).

Verzoek overleg Ministerie van Financiën

De koepelorganisaties, waaronder SRA, hebben het Ministerie van Financiën verzocht om overleg om commotie, onduidelijkheid en onnodig werk voor de belastingplichtigen, fiscaal dienstverleners en Belastingdienst te voorkomen en te komen tot een praktische oplossing.

De koepelorganisaties verzoeken het ministerie schriftelijk te bevestigen dat de massaalbezwaarmakers en de belastingplichtigen die (een) definitieve aanslag(en) met dagtekening vanaf 12 november 2021 ontvingen, niet nu al in actie hoeven te komen om hun rechten op vermindering van de box 3-heffing veilig te stellen. Binnenkort is hierover ook een overleg met het ministerie gepland.

Hoewel voor niet-bezwaarmakers uit de massaalbezwaarplusprocedure naar het oordeel van SRA een dergelijke bevestiging al bestaat, is zekerheidshalve verzocht om dit ook voor deze groep te bevestigen.

SRA houdt u op de hoogte van verdere ontwikkelingen hierover.

^{1 Zie ook het nieuwsbericht Advies AG aan Hoge Raad: ook de Wet Rechtsherstel box 3 schendt het discriminatieverbod en het eigendomsrecht
2 Zie het in 2022 verschenen nieuwsbericht Wat te doen als men het niet eens is met het geboden rechtsherstel voor box 3
3 Artikel 45aa, onderdeel b, Uitvoeringsregeling Inkomstenbelasting 2001}